Τρίτη 10 Νοεμβρίου 2009

Παραμύθια

Photo: Andre Kertesz

Λένε ότι σε περιόδους οικονομικής κρίσης ο άνθρωπος μαζεύεται, κλείνεται περισσότερο στον εαυτό του, στην οικογένειά του, στο σπίτι του. Σωστό από μία πλευρά και κατά τη γνώμη μου και θεμιτό.
Από την άλλη όμως κι όσο αυτή η κρίση φαίνεται να βαθαίνει στην οικονομία, με αντίκτυπο στην κοινωνία την ίδια και στον καθένα ξεχωριστά (η δημιουργική αριθμητική δεν είναι το φόρτε μου και απορώ με όσα διαβάζω για ανάκαμψη και φως στο τούνελ, καθώς εγώ προσωπικά βαθιά κρίση έβλεπα πριν την «κρίση» κι όχι τώρα), τόσο αυτή η εσωστρέφεια θα προσπαθεί να βρει διέξοδο, τόσο όσα μέσα στον καθένα μας συσσωρεύονται, άλλοτε ως παράπονο, άλλοτε ως αγανάκτηση, άλλοτε ως θυμός κι άλλοτε ως έκκληση για βοήθεια, θα μοιάζουν με ποτάμι που προσπαθεί να βρει μια θάλασσα για να εκτονωθεί (είχα δεν είχα, κατρακύλησα πάλι στο ποιητικό). Το θέμα βέβαια είναι τι είδους ορισμό δίνουμε σε αυτό που πιπιλίζουμε ως κρίση, πως δηλαδή την αντιλαμβάνεται ο καθένας και πως ακριβώς πορεύεται μέσα σε αυτή. Στο κάτω κάτω εάν σε πείσει κάποιος ότι υπάρχει κρίση και δη οικονομική, εάν σου κάνει πλήση εγγεφάλου, τότε κι εσύ αυτό θα υποστηρίξεις, είναι και ψυχολογικό το θέμα, είναι κάτι σαν την μόδα.
Την δεκαετία του ’80 τα λαχούρια στα πουκάμισα και οι βάτες στα σακάκια ήταν στις δόξες τους, χάλια μαύρα το ενδυματολογικό, αλλά τότε έμοιαζε κάτι φυσιολογικό, σήμερα βλέπεις βάτα και παίρνεις δρόμο, αμ δε όμως, οι βάτες επανέρχονται. Έτσι λοιπόν είναι και οι «κρίσεις», μοιάζουν με τη μόδα, κύκλους κάνουν. Πάντως εμένα, ο προσωπικός μου στυλίστας με προειδοποίησε: «πρόσεξε γιατί φέτος θα ξαναφορεθούν, μη διανοηθείς όμως να τις φορέσεις γιατί έχεις πλάτες και θα μοιάζεις με τον Σποκ!», Το ίδιο με την «κρίση», μπορεί να ισχυρίζεται κάποιος ότι η «κρίση» είναι περισότερο στο μυαλό (ενδεχομένως και στις τσέπες κάποιων), αλλά πες πες, στο τέλος θα πεισθεί ότι εδώ ζούμε πράγματι μια βαθιά κρίση - καθώς η κρίση προσδιορίζεται με βάση αυτό που ζούσαμε πριν, το οποίο ήταν λέει μια φυσιολογική κατάσταση - με την ίδια λογική που θα φορέσει και τις βάτες κι ας μοιάζει στο τέλος με πρωταγωνιστή του Σταρ Τρεκ. Μπορεί ο ισχυρισμός του στυλίστα στην ουσία να μοιάζει με τη φωνή της λογικής, στο τέλος όμως θα επικρατήσει η λογική του συρμού, καθώς ο άνθρωπος τελικά έχει ανάγκη να ζει αγελαία, το μαύρο πρόβατο το τρώει ο λύκος.
Για να επανέλθω λοιπόν, η επαγγελματική μου ενασχόληση αλλά και η φαινομενικά εξωστρεφής ιδιοσυγκρασία μου με φέρνουν καθημερινά σε επαφή με κόσμο, με κόσμο που γνώριζα και πριν την εκδήλωση της λεγόμενης κρίσης, τότε που όλα έμοιαζαν ρόδινα, όσο και με κόσμο μετά την εκδήλωση αυτής. Το κρύβω καλά μέσα μου, καθώς η ζωή μας αναγκάζει να υποδιόμαστε ρόλους, αλλά με μερικούς δεν αισθάνομαι την παραμικρή ταύτιση με το υποτιθέμενο ή έστω πραγματικό πρόβλημά τους, είναι σκληρό πραγματικά, γιατί κάθε άνθρωπος δικαιούται όχι μία, αλλά πολλές ευκαιρίες στα λάθη του, αν και η έως τώρα 42χρονη εμπειρία μου στη ζωή, μου έχει μάθει ότι τα λάθη γίνονται για να επαναλαμβάνονται κι ότι από αυτά σπανίως μαθαίνουμε (πω πω κλισέ!) , αλλά όμως από την άλλη δεν γίνεται να δεις με μεγάλη συμπάθεια κάποιον ο οποίος δεν μπόρεσε ή δεν θέλησε να κατανοήσει ότι η σταθερότητα είναι φενάκη κι ότι η ζωή κάνει κύκλους, δεν μπορώ να κατανοήσω εκείνους που κολυμπούν αμέριμνοι, πεταλούδα και ανάσκελα, μέσα στην μακαριότητα μιας επίπλαστης ευζωίας και τώρα ισχυρίζονται μίζερα και μοιρολατρικά ότι βιώνουμε κρίση.
Σε μερικούς η δυσκολία μετατρέπεται σε εσωστρέφεια, σε άλλους γίνεται ανάγκη για επικοινωνία. Οι ιστορίες της "κρίσης" που απελευθερώνονται σχεδόν καθημερινά, οι ιστορίες οι οποίες αναγκάζομαι να ακούω (γιατί άνθρωπος είμαι, το κεφαλάκι μου γίνεται κουρκούτι από το μπίρι μπίρι του καθενός), οι ιστορίες που θέλω να ακούω (γιατί την κλειδαρότρυπα πολλοί κατηγορούμε, αλλά όταν δοθεί η ευκαιρία, εκεί πάει το μάτι το πρόστυχο) κι άλλες που αφουγκράζομαι (αυτές είναι οι πραγματικά ενδιαφέρουσες), είναι από τα πιο ιδιαίτερα και ενδιαφέροντα πράγματα τα οποία γεννά αυτή η εποχή. Εάν ήμουν συγγραφέας θα είχε πάθει αγγύλωση το δάχτυλό μου, ίσως και να το είχα κάνει εάν δεν είχα την αίσθηση του μέτρου. Ίσως μοιάζει αφύσικο, ίσως εδώ υπάρχει κάποια δική μου παράνοια και διαστροφή, αλλά μπορώ να αντέξω την πιο μίζερη ιστορία, την πιο μαύρη, την πιο πικρή, την πιο υπερβολική και την πιο δυστυχισμένη (τώρα εξηγείται γιατί μου αρέσουν οι ταινίες με τον Ξανθόπουλο και τη Βούρτση!), με την ίδια περιέργεια, ανοχή και ενδιαφέρον με την οποία ακούω ιστορίες περισσότερο φανταιζί και φρεσκογυαλισμένες (φαν και της Δυναστείας, σιγά μην ντραπώ να το ομολογήσω).
Σήμερα κάποιος μου είπε με πόνο την ιστορία του, για την πισίνα που δεν μπορεί να επισκευάσει και για το σαλέ στην Αράχοβα που θα το βγάλει στο σφυρί η τράπεζα...δάκρυσα...ένας άλλος μου μίλησε για αξιοπρέπεια..."δεν μπορώ να δανειστώ από τον πατέρα μου, νομίζει ακόμα ότι είμαι κάποιος..."
Το διάστημα αυτό νιώθω να μοιάζω με συλλέκτη ιστοριών, ιστορίες ασπρόμαυρες αλλά και έγχρωμες, ιστορίες που λέγονται, άλλες που υπονοούνται, ιστορίες για πολιτισμένους, για αγρίους, αλλά και για αχρείους, ιστορίες που κρύβουν, αλλά και που ξεγυμνώνουν, ιστορίες που ματώνουν κι άλλες που σε κόβουν φέτες, άλλες που σε ταξιδεύουν και που σε κάνουν να ονειρεύεσαι, μικρές καθημερινές ιστορίες που εξιστορρούν το πριν, το τώρα και το μετά, καθημερινές σουρεαλιστικές ιστορίες βουτηγμένες μέσα στην υπερβολή και στην παράνοια αυτού του πράγματος που εύκολα βαφτίσαμε «κρίση», ώστε να ξεμπερδέψουμε με τις πολλές αναλύσεις, με τις αιτίες και τα αιτιατά. Η «κρίση» μπορεί τελικά να είναι πραγματική όταν οι ανοχές και οι αντοχές βάλονται, όταν το ψυχολογικό τσουνάμι της μιζέριας σε ξεβράσει όπου βρει, όταν βλέπεις τις ανθρώπινες αξιοπρέπειες να θίγονται, τις ψυχές να ξεγυμνώνονται, βλέπεις την ματαιοδοξία, τον κυνισμό, την αγανάκτηση, τον φόβο, την αβεβαιότητα, τον ρεαλισμό, βλέπεις όμως και την αισιοδοξία.
Αν όμως κάτσεις και το καλοσκεφτείς τότε θα πρέπει να είσαι διπλά καχύποπτος με όλες αυτές, ο άνθρωπος εκείνος που έχει ζήσει πραγματικά δεν χρειάζεται τις εξιστορρήσεις, αυτές τις αφηγείται μοναδικά το βλέμμα του, οι ιστορίες είναι απλά για τους παραμυθάδες, στην πραγματικότητα αυτός που δεν έχει ζήσει, ούτε τα καλά, αλλά ούτε και τα κακά, απλά δεν είναι ούτε καν καλός αφηγητής...

8 σχόλια:

ΔΙΟΝΥΣΟΣ είπε...

Εξόχως παρατηρητικός, καθόλου επαγωγικός. Πάω στοίχημα ότι δεν μαλώνεις ποτέ τον συνομιλητή σου, δεν υπήρξες ποτέ ΅δάσκαλος, ιατρός και πατερούλης΅. Μου αρκεί το ευσυγκίνητο και ότι ξέρεις τις αλήθειες και τις αξιοπρέπειες. Ο καπιταλισμός σίγουρα μας βάζει κάτι συντηρητικά στο φαϊ ή μήπως μέσα στα εμβόλια....εξ ου και η καθαρτήρια καταστροφολογία του Χόλυγουντ.

trol είπε...

Μπορεί να λένε ότι πριν είχαμε μια και καλά ρόδινη περίδο αλλά να πω την αλήθεια αυτά ήταν συμπεράσματα βιτρίνας ή έστω αριθμοί γιατί στη 'ρόδινη' περίοδο το μόνο θυμάμαι ήταν ότι σπίτι μου είχαμε ...ξέρεις να φάμε ότι θέλουμε, κρέας, ψάρι, κτλ και περίσσευμα για να βοηθηθούν οι σπουδές... δηλαδή εκείνη τη ρόδινη περίοδο ούτε καν καινούριο αυτοκίνητο δεν μπορέσαμε να πάρουμε. Φυσικά και τώρα στη μαύρη περίοδο, στα ίδια είμαστε :p αν και εγώ η ίδια πια δεν ανήκω σ εκείνο το σπίτι και πλέον υπολογίζομαι μόνη μου...και κατευθείαν στη μαυρίλα, αλλά ξέρεις κατι? ωραία ρε παιδί μου, βαθειά μέσα μου blood i like. Let the accountants count the waves, let the μίζερους να μιζεριάσουν, και οι υπόλοιποι ας φάμε τα μούτρα μας κάνοντας τα λάθη μας ξανά και ξανά. (Φυσικά τα ξανακάνεις, αλλά το σημαντικό είναι να μην φοβάσαι να ξαναδοκιμάσεις. We are funny creatures)

πσ. Έτυχε και ξύπνησα αισιόδοξη. Oh well... :p

violet είπε...

Δεν ξέρω τι είναι κρίση, Τζων μποη.Δεν ξέρω ποιους ακουμπάει. Δεν ξέρω και τι ονομάζει ο καθένας αναγκη.
Αυτο που ξερω ειναι οτι εχουμε γεμισει από "φανταστικές" καταναλωτικες αναγκες και ότι αν κριση σημαινει οτι δεν μπορω να ανταποκριθω στην εικονα του λαιφσταιλ που μου επιβαλλουν οι πολυεθνικες...τοτε αυτο δεν ειναι πραγματικη κριση

anyway...
Μ'αρεσουν οι ανθρωποι που ξερουν να διηγουνται. Ειναι ενα ιδιαιτερο χαρισμα, και δε χρειαζεται να ζεις πολυταραχα για να το εχεις. Μ'αρεσουν όμως πιο πολυ οι ανθρωποι που η ζωη τους αξιζει να αφηγηθει και τους ιδιους δεν τους νοιαζει καθολου αυτο ,γιατι ειναι απασχολημενοι με το να τη ζουν...νομιζω πως αυτο γραφεις κι εσυ στο τελος

Τζων Μπόης είπε...

@ Διόνυσε, δεν έπεσες και πολύ έξω σε όσα με αφορούν, μάλλον έπεσες και πολύ μέσα θα έλεγα, όσο για τον καπιταλισμό έχει βρει την μαγική συνταγή να αναδύεται μέσα από τις στάχτες του, είναι σοφό σύστημα αν το καλοσκεφτείς...

@ Trol, γιατί έτυχε; εγώ είμαι πολύ αισιόδοξος άνθρωπος και δεν μου έχει βγει σε κακό, πίστεψέ με, φυσικά το μυστικό στα λάθη είναι να μην δειλιάζεις να τα επαναλαμβάνεις.

@ Violet, ακριβώς αυτό είναι το point, οι άνθρωποι που ζουν τη ζωή, τα καλά και τα κακά της, οι άνθρωποι που τη ρουφούν με το κουτάλι και που δεν έχουν ανάγκη να αφηγηθούν τίποτα και σε κανένα, ο χαρτασμένος άνθρωπος κάνει μπαμ από μακριά, απλά όλες αυτές οι εξοστορρήσεις καταδεικνύουν τη ζωή που πολλοί θα ήθελαν να ζήσουν, ακόμα κι αν μέσα στις ιστορίες αυτές κρύβεται και μιζέρια, φαντάσου, υπάρχουν άνθρωποι που ούτε αυτή δεν έχουν χορτάσει, ζουν απλά το τίποτα.

scalidi είπε...

Το πιο ενδιαφέρον είναι η πρόθεση των ιστοριών, τι θέλουν να μας πουν και γιατί εντέλει λέγονται...

Όσο για την κρίση, αισθάνομαι πια ότι υπήρξε μια καλή δικαιολογία για πολλούς και πολλά. Ένα ξέπλυμα συνειδήσεων, ας πούμε.

Τζων Μπόης είπε...

στη δική μου περίπτωση η πρόθεση είναι κομμάτι εκ του πονηρού, επιδιώκεται κάτι, είναι η επαγγελματική μου ιδιότητα που το προκαλεί
όσο για την κρίση είνα όπως το είπες ακριβώς

Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων είπε...

Οι ιστορίες της κρίσης,
είτε των άλλων, που τυχαίνει να δούμε στο βλέμμα τους ή να ακούσουμε,
είτε οι βιωμένες δικές μας, σκέφτομαι,
πως είναι πέρα για πέρα αληθινές, αν όντως έτσι τις βιώνουμε,
όχι σαν ανάλυση αιτίων,
αλλά ως απότελεσμα στο βλέμμα μας.

Αν τελικά κάποιοι τρίτοι τις υποτιμήσουν ή υπερτιμήσουν, υποτιμώντας ή υπερτιμώντας κατ'αναλογία το αλλαγμένο βλέμμα, αυτό δεν φαίνεται να επηρεάζει το μέγεθος της κρίσης,
ούτε το βάθος του βλέμματος, όποιο κι αν είναι αυτό.
Είναι υπαρκτή-η κρίση-,
είτε μιλάμε για τον Ξανθόπουλο, είτε για την πισίνα του στελέχους, είτε για τον Ρωμαίο και την Ιουλιέτα,
είτε για την μιζέρια που δεν χορτάσαμε.
Τίποτα καινούριο, απλές σκέψεις επαναδιατυπωμένες.
Ευχαριστώ

Τζων Μπόης είπε...

άκρως ενδιαφέρουσα προσέγγιση.
Κάτι μου λέει όμως ότι έτσι όμως είμαστε μονίμως σε κρίση,
τίποτα καινούργιο κι από μένα, ειδικά από μένα...
ευχαριστώ κι εγώ για το σχόλιο