Παρασκευή 18 Ιανουαρίου 2013

Το διπλανό σύμπαν



Οι δικοί μου ήταν απλοί άνθρωποι, ήταν αυτό που σήμερα λέμε, "χαμηλών τόνων", έτσι λίγο ή πολύ ήταν κι οι περισσότεροι Έλληνες προ σαράντα περίπου ετών, βλέπεις τότε ζούσαν ταπεινά και περισσότερο μετρημένα.
Οι δικοί μου αγαπούσαν την μουσική, την ελληνική μουσική, από τα «ξένα» ήξεραν μόνο τον Αλ Μπάνο και τους Beatles, δεν τους ενδιέφεραν τα υπόλοιπα.
H μητέρα μου είχε πολύ ωραία φωνή, ο πατέρας μου ήταν εκείνος που κρατούσε τα μπάσα, έκανε τη δεύτερη φωνή κι έφερνε και κάτι 45άρια δισκάκια στο σπίτι που συνήθως τα αγόραζε τα Σάββατα το πρωί, από ένα δισκάδικο στον Πειραιά, κοντά στο Δημοτικό Θέατρο καθώς πήγαινε για τα ψώνια της εβδομάδας.
Ήμουνα μικρό παιδάκι στις αρχές του ’70 και με έπαιρνε συχνά μαζί του, περπατούσαμε στο κέντρο του Πειραιά, στην Τσαμαδού, στην μετέπειτα Ηρώων Πολυτεχνείου, στην Μακρά Στοάς, στη Νοταρά, στη Φίλωνος, βλέπαμε τα καράβια να φεύγουν και μου έλεγε ιστορίες για τα νησιά της Ελλάδας, μου έδειχνε τα θραύσματα από τις αφαίρες της Κατοχής που ήταν ακόμα καρφωμένα πάνω στα δέντρα του λιμανιού, με πήγαινε μετά στο δισκάδικο, ο ιδιοκτήτης ήταν φίλος του και με άφηνε να χώνω τα χέρια μου μέσα στα δισκάκια, παρατηρούσα τα πολύχρωμα εξώφυλλα, ρωτούσα πως τον λένε αυτόν, πως τη λένε εκείνη, ακούγαμε μουσική κι αγοράζαμε ότι μπορούσαμε με το βδομαδιάτικο του Σαββάτου.
Καμιά φορά τις Κυριακές με πήγαινε στο Φάληρο να μου δείξει τα μέρη που μεγάλωσε, θυμάμαι ακόμα το πανέμορφο ξύλινο περίπτερο του Ναυτικού Ομίλου Ν. Φαλήρου, που σήμερα δεν υπάρχει, μετά στο Καραϊσκάκη να δούμε τον Ολυμπιακό, μου είχε αγοράσει και μια φανέλα του Δεληκάρη και καμάρωνα με αυτή, τα μεσημέρια μαζευόμασταν στο σπίτι για φαγητό, το απογεύματα καθόμασταν στο σαλόνι και λέγαμε ιστορίες, είχαμε ήδη μια ασπρόμαυρη Garad κι ένα ραδιόφωνο παγκοσμίου λήψεως, σπάνια τα χρησιμοποιούσαμε, μου είχαν μάθει να βάζω στο πικ απ τα δισκάκια που είχαμε αγοράσει την προηγούμενη ημέρα και ακούγαμε μουσική.
 
Δεν μεγάλωσα με παιδικά τραγούδια, τη Λιλιπούπολη την έμαθα πολύ μετά, μεγάλος πια, δεν ξέρω και εάν υπήρχαν άλλα παιδικά τραγούδια τότε, προφανώς θα υπήρχαν αλλά ουδείς ασχολήθηκε με αυτό, μπήκα κατευθείαν στα βαθιά. Θεοδωράκη δεν είχα ακούσει ως τότε, απλά άκουγα να αναφέρουν το όνομά του με δέος, στο σπίτι ακούγαμε Χατζιδάκι, Μούτση, Καλδάρα, Κουγιουμτζή, πιο μετά έμαθα και τον Λοίζο κι ήταν σαν να ζούσα σε ένα παράλληλο σύμπαν με τους γύρω.
Δεν ξέρω εάν τότε, αυτοί οι απλοί άνθρωποι, καταλάβαιναν όσα άκουγαν, δεν ξέρω ποια ανάγκη τους έσπρωχνε να κάθονται σαν σε λειτουργία σε εκκλησία την ώρα που άκουγαν το πρώτο χρατς της βελόνας του πικ απ πάνω στο βινίλιο, κάποια βαθιά επιθυμία τους έσπρωχνε προς τα εκεί, τους έβλεπα όμως να το απολαμβάνουν, να σιγοτραγουδούν τους στίχους, να μουρμουρίζουν τις μουσικές, να κλείνουν τα μάτια και να ταξιδεύουν, να ημερεύουν τα μέσα τους.
Κάπως έτσι, σιγά σιγά, υπόγεια, αυτές οι μουσικές μπήκαν μέσα μου, οι πιο πολλές γλυκές, μελαγχολικές, συγκινησιακές, στο σπίτι σπάνια ακούγαμε τα σουξέ της εποχής κι αυτό καμιά φορά από τα διαφημιστικά των δισκογραφικών εταιρειών στο ραδιόφωνο, ακούγαμε εκείνα τα τραγούδια με τα οποία κάθεσαι σιωπηλά και δεν μιλάς, απλά ακούς, τα καταπίνεις σαν Θεία Κοινωνία και δεν σχολιάζεις.

«Δίψασα στην πόρτα σου γι' αγάπη, κι έγειρα γλυκά να κοιμηθώ, μαύρο δαχτυλίδι το φεγγάρι, τάμα σε ξωκκλήσι μακρινό…».

Δεν καταλάβαινα τι άκουγα, φυσικό ήταν, μου άρεσαν όμως τόσο πολύ, ίσως γιατί δεν είχα κι άλλα ακούσματα έως τότε, δεν είχα να τα συγκρίνω με κάτι άλλο, μεγάλωνα και αυτά με συντρόφευαν, δεν διαμαρτυρήθηκα για αυτά, δεν μάλωσα μαζί τους, με αυτά πέρασα στην πορεία τις πιο όμορφες και τις πιο δύσκολες στιγμές μου, φούντωναν την σπίθα της αισιοδοξίας, απάλυναν πόνους, κουβαλούσαν όλα τα χρώματα του τόπου μας, ήταν λάδι στο καντήλι της ψυχής, ήταν λες και τα είχα μέσα μου πριν τη γέννησή μου, ήταν όμως κι ένα μικρό εμπόδιο για να προσεγγίσω τους γύρω μου, καθώς οι περισσότεροι κινούνταν σε παράλληλους δρόμους.
Αυτά τα λόγια όμως, αυτές οι μουσικές ήρθαν και κατοίκησαν μέσα μου και με διαμόρφωσαν με ένα τρόπο που κατάλαβα πολύ αργότερα.
Αυτά δεν ήταν απλά τραγούδια, δεν ήταν το επιδόρπιο μετά το φαγητό, δεν ήταν μερικά νωχελικά απογεύματα δίπλα στο πικ απ, δεν ήταν μια οποιαδήποτε Κυριακάτικη ρουτίνα μετά τον Ολυμπιακό και τα ψώνια του Σαββάτου, δεν ήταν το περίσσευμα από ένα πενιχρό βδομαδιάτικο, ήταν ιεροτελεστία κι ήταν οι νότες και τα λόγια που με άγγιζαν περισσότερο κι από την συντροφιά ενός βιβλίου, ίσως γιατί τη ζωή μου δεν την ήθελα σιωπηλή, την ήθελα με φωνές, με ήχους, την ήθελα με χρώματα, με εικόνες που έπλαθε το μυαλό μου μαζί τους.
 
Στην εφηβεία πλέον και με το χαρτζιλίκι που μάζευα, ανέβαινα εγώ με τη σειρά μου σε κάποιο δισκάδικο της Βερανζέρου στην Αθήνα, ή και στο Μινιόν και σκάλιζα τους δίσκους κάνοντας τις δικές μου πλέον επιλογές. Έτσι άρχισα να ανακαλύπτω και τα «ξένα», τα βράδια άκουγα τους ραδιοπειρατές των FM, το πρωί σκάλιζα δίσκους. Τι κόσμος κι αυτός, σαν να βγήκα από το σπίτι σκαστός και έπαιζα στην αλάνα με τα μεγαλύτερα παιδιά, έπρεπε να μάθω και τα δικά τους παιχνίδια, να συγχρονιστώ μαζί τους, κι αυτό ήταν το πιο δύσκολο παιχνίδι, ήταν το διπλάνο μου σύμπαν που έπρεπε να προσεγγίσω…
Στα μετέπειτα χρόνια ήξερα σχεδόν όλη την ελληνική δισκογραφία αυτού του είδους, νεαρός ακόμα μπορούσα να μιλάω για τη μουσική του Χατζιδάκι, του Κουγιουμτζή, του Λοίζου, με ένα τρόπο που έκανε τους συνομηλίκους μου να με κοιτούν, άλλοτε με δέος και θαυμασμό κι άλλοτε με λύπηση και καταφρόνια.
Ήταν ξεκάθαρο από την αρχή σχεδόν, ότι δεν θα ήμουνα ένα εύκολο παιδί, ήταν ξεκάθαρο ότι όσοι άνθρωποι θα βρίσκονταν μετέπειτα στο δρόμο μου, θα έπρεπε να αποδεχτούν όλα όσα άφησαν μέσα μου εκείνες οι μουσικές και τα τραγούδια, εκείνες οι γλυκές, συγκινησιακές Κυριακές δίπλα στο πικ απ…

Τελικά, δεν ξέρω εάν κατάφερα εγώ να συγχρονιστώ με το διπλανό μου σύμπαν, ή εάν οι άλλοι προσπάθησαν να προσεγγίσουν το δικό μου κόσμο, με όσους όμως βρεθήκαμε στην ίδια συχνότητα, περπατήσαμε πάνω στις ίδιες νότες και στα ίδια λόγια, με εκείνους τους λίγους και καλούς, παραμένουμε μαζί και με συντροφιά ακόμα αυτές τις μουσικές, προσπαθούμε να ανακαλύψουμε εκείνο το μυστικό το δέντρο του παραδείσου, να μοιραστούμε τη θέα από εκείνο το μπαλκονάκι της μικρής ζωής...
 
Υ.Γ.: To video-clip αφιερωμένο στον Πειρατή

17 σχόλια:

thinks είπε...

Γιατί άραγε δεν γράφονται τραγούδια πια, με λόγια, σαν εκείνα που γραφόντουσαν παντού και πάντα... τι άλλαξε στον κόσμο; σ' όλο τον κόσμο. Τίποτα το καινούργιο, τίποτα που να μην είναι έντεχνη και τεχνολογική αντιγραφή. Και λόγια πια, στοίχοι δεν υπάρχουν -στέρεψαν. Μόνο θυμός. Η προϊστορία της σιωπής ξεκίνησε στο ανατολικό Λονδίνο το '75 με την punk, μετά την σκυτάλη την πήραν στην Αμερική με την ραπ. Και η Pax Americana διέδωσε την σιωπή του λόγου και τον θόρυβο των κομπιούτερ που μπορούσαν να παίζουν σαν τον Χέντριξ ή τον Χάρισον. Μια πορεία που ακολούθησε και η Ελλάδα με την δική της μουσική. Τι να έγιναν τα πραγματικά τραγούδια. Δεν τα θέλουμε πια, άραγε, ή δεν μπορούμε πια να τα γράψουμε...

Υπέροχα, νωχελικά, ρομαντικά γραμμένο, Τζων Μπόη.

Ίσως να κοιτούσαμε τους σημερινούς μουσικούς, και τους μουσικόφιλους, και να ρωτούσαμε,
χάρτινο το φεγγαράκι,
ψεύτικη η ακρογιαλιά...
αν με πίστευες λιγάκι,
θά 'ταν όλα αληθινα.

scarlett είπε...

Πανεμορφο κειμενο και τραγουδι, Τζων Μποη!

Μ'όλη αυτην την απογοήτευση που δοκιμάζουμε καθημερινά από τους ανθρώπους αυτού του τόπου, που κάποιους απο μας μάς κανουν να νιώθουμε ξένοι εδώ, έρχεσαι μ'ενα τέτοιο κειμενο και ξυπνάς την ελληνικότητα στο αίμα μας και μας δείχνεις μιαν άλλη όψη, μια βαθιά ελληνική, μόνο που δεν ξέρω αν υπάρχει ακόμη, καπου εκτός από την ψυχή μας

ΥΓ Παντως νομιζω οτι ξεγελας λιγο τον Πειρατη μ'αυτο το τραγουδι :) η Βίσση εδω και δεκαετιες ειναι κατι πολυ διαφορετικο

Καλή σου μερα, Τζων Μποη!

Τζων Μπόης είπε...

Καλημέρα Δημήτρη,

Σε όλα τα επίπεδα της τέχνης η παραγωγή νομίζω έχει πέσει τις τελευταίες δεκαετίες παγκοσμίως. Δεν τα παρακολουθώ όλα από κοντά φυσικά, αλλά αυτή είναι η αίσθησή μου. Προφανώς, υπάρχει σύνδεση με το οικονομικό μοντέλο το οποίο ακολούθησε ο πλανήτης τα τελευταία χρόνια και την οικονομική ανάπτυξη παγκοσμίως κι ενώ θα περίμενες κάτι τέτοιο να δώσει μια ώθηση στις τέχνες, έγινε μάλλον το αντίθετο. Ίσως όμως και οι τρόποι έκφρασης να είναι διαφορετικοί και πολλοί από εμάς να μην είμαστε σε θέση να παρακολουθήσουμε αυτή την εξέλιξη, ίσως οι περισσότεροι δημιουργοί να εκφράζονται πλέον με βάση βιωματικά στοιχεία και λιγότερο με διάθεση για στράτευση.
Όσο κι αν λέει η Scarlett ότι έχω θετική ματιά, εγώ δεν νομίζω ότι είναι έτσι, πιστεύω ότι και τώρα υπάρχουν δημιουργοί που σκαρώνουν πολύ όμορφα πράγματα, απλά πρέπει να τα αναζητήσεις μέσα από τον τεράστιο όγκο της πληροφόρησης που μας έχει κατακλύσει.
Ούτε η ακρογιαλιά είναι ψεύτικη, ούτε και το φεγγαράκι τελικά, ότι ζούμε και μας αφήνει το αποτύπωμά του, ακόμα κι αν αυτό ήταν μια απάτη, στην πραγματικότητα είναι αληθινό, φτάνει να το ζούμε.

Τζων Μπόης είπε...

Καλημέρα Scarlett,

Αυτή η ελληνικότητα που λες είναι τελικά μεγάλη και πονεμένη ιστορία.
Συνήθως δίνουμε στην έννοια μια θετική απόχρωση, απομονώνοντας όλα όσα μας πονάνε. Τελικά ελληνικότητα είναι όλα όσα υπάρχουν σε αυτό τον τόπο και η μουσική και το δωρικό τοπίο και ο ήλιος και η θάλασσα και οι άνθρωποι κι όλα όσα μας πληγώνουν.
Είναι όμορφο όμως να κρατάς μέσα σου μια σπίθα από την όμορφη πλευρά της Ελλάδας, ποιος ξέρει, εδώ είμαστε ικανοί για το καλύτερο και για το χειρότερο, αν θεωρήσουμε ότι έχουμε προβάλει το χειρότερο εαυτό μας, γιατί να μην πιστέψουμε ότι μπορούμε να δείξουμε και το καλό μας κομμάτι κι αυτό μάλλον δεν βασίζεται σε μια θετική σκέψη και σε αισιοδοξία, αλλά στο νόμο των πιθανοτήτων.

Νομίζω ξεγέλασα τον Πειρατή, γιατί ίσως κι ο ίδιος θα ήθελε να ξεγελαστεί από κάτι τέτοιο :)

Jolly Roger είπε...

Τι ομορφο κειμενο!!!

Πολλά, πολλά ευχαριστω και για την αφιερωση. Πεφτεις διανα οταν γραφεις "...ίσως κι ο ίδιος θα ήθελε να ξεγελαστεί από κάτι τέτοιο".

Για να τελειωνουμε με την κυρια (αν και νομιζω οτι το ξερεις ηδη) : με ενοχλει αφορητα το λαιφσταιλ, η δηθενια και τσαμπα μαγκια που επιδεικνυουν κατα κορον οι συμπολιτες μας. Δεν με ενδιαφερει το προσωπο, αλλά η νοοτροπια που εκφραζεται μεσα απο αυτο. Τωρα στο αν η συγκεκριμενη εχει πει και μερικα καλα τραγουδια στην καρριερα της, δεν αμφιβαλλω. Ιδιως αν η καρριερα ειναι τοσο πολυχρονη.

Η μουσικη εχει ιδιαιτερη επιδραση πανω μας οσο ειμαστε νεοι. Μεγαλωνοντας, η επιδραση λιγοστευει, αν και ποτέ δεν σταματαει. Φαινεται οτι εγω εγκατελειψα πολυ νωρις το σταδιο της νεοτητας, μιας και σταματησα να συγκινουμαι απο την μουσικη (γενικα) ηδη απο τα 16 μου.

Οχι οτι δεν υπαρχουν κομματια που με συγκινουν μεχρι και σημερα. Αλλά ειναι περισσοτερο η συνδεση που εχω κανει με προσωπα και καταστασεις αυτο που με συγκινει, οχι η μουσικη καθεαυτη.

Δεν μπορω να ειμαι "μονο" ακροατης. Αυτος ειναι ο λογος που δεν μπορω τις συναυλιες και τα ρεσιταλ (κλασσικης μουσικης ιδιως). Για να νιωσω την μουσικη πρεπει να την ακουσω βιωνωντας ταυτοχρονα μια ξεχωριστη εμπειρια.

Ετσι εχουν μεινει μεσα μου πολυ μετρια κομματια - επειδη καποτε τα συνδεσα με μια ιδιαιτερη στιγμη μου. Αντιθετα εχω προσπερασει αρκετα αριστουργηματα επειδη δεν ετυχε να τα συνδεσω με κατι.

Ποτέ δεν ειχα την τρυφερη καθοδηγηση απο τους γονεις οπως εσυ. Ποτέ δεν ειχα (δεν θελησα) δικη μου δισκοθηκη. Ακουγα οτι ναναι, οτι εφερνε η τυχη. Τα πιο ετεροκλητα πραγματα. Κλαρινα με ροκ και τζαζ. Πολλα θαλασσινα, αφου ηρθα νωρις σε επαφη με (πραγματικα) θαλασσινους λαούς οπως οι Νορβηγοι και οι Πορτογαλοι. Αλλά και coyntry, αφου καποτε διετελεσα (και) βοηθος γελαδαρης στην Ουζα.
Φυσικα Χατζιδακις απο πολυ νωρις, αλλά και Θεοδωρακης και όλο το παλιο Νεο Κυμα (τι αντιφαση! ).

Για την ελληνικοτητα: πιστευω οτι δεν υπαρχει. Οπως δεν υπαρχει τουρκικοτητα, σουηδικοτητα και κινεζικοτητα.

Η χωρα μας εχει (απο καθαρη τυχη) το ωραιοτερο απεραντο γαλαζιο που εχω δει. Και εχω δει πολλα απεραντα γαλαζια ;-)
Εχει και πανεμορφα βουνα, καταπληκτικα ποταμια. Αλλά οι ανθρωποι που ζουν πανω της, την καταστρεφουν συστηματικα.
Παει λοιπον η ελληνικη φυση, ελαχιστη εχει απομεινει.

Η κουλτουρα μας εχει πολλα καλά σημεια. Αλλά τιποτα που να χαρακτηριζει μια "ελληνικοτητα". Τιποτα που να μην το εχουν και οι άλλοι λαοι. Ολα - μα ολα - τα καλα μας (και ολα τα στραβα μας) τα εχω δει σε ολους τους άλλους λαους που εχω γνωρισει.
Τα καλα και τα κακα χαρακτηριστικα υπαρχουν παντου, στον βαθμο διαφερουν. Στα ποσοστα (να γιατι μου αρεσουν οι στατιστικες ;-) )

scarlett είπε...

Επετρεψε μου να διαφωνησω πειρατη στα περι ελληνικοτητας, η οποια υπαρχει, οπως υπαρχουν και ολες οι αλλες -οτητες που αναφερεις.
Ειναι αυτο το κατι ξεχωριστο με το οποιο μεγαλωνει ο καθενας και που ειναι κομματι της παραδοσης , της κουλτουρας, της νοοτροπιας των γυρω του, της ιστορίας ακομη και ως συνεπεια του ιδιαιτερου κλιματος της χωρας του ή της μορφολογιας της.
Μπορει να υπαρχουν ανθρωποι περισσοτερο διεθνεις λογω των προσωπικων τους βιωματων από πολλες διαφορερικες χωρες στις οποιες ετυχε να ζησουν, ομως ακομη και εκεινοι ειναι φορεις των συγκεκριμενων πολιτισμων και κουλτουρων που γνωρισααν

Τζων Μπόης είπε...

Καταρχήν Πειρατή, εγώ σε ευχαριστώ, γιατί με αφορμή την αναφορά στη συγκεκριμένη κυρία, μου έδωσες την ευκαιρία να ξαναθυμηθώ κάποια πράγματα που αγαπώ.
Σπάνια θα κατηγορήσω κάποιον για τις επιλογές του. Πιστεύω ότι ο καθένας κάνει όσα αντέχει στη ζωή, το θέμα είναι τι είδους ανταπόκριση βρίσκει.
Όπως σιχαίνεσαι εσύ το λάιφστάιλ και τη δηθενιά, άλλο τόσο τα σιχαίνομαι κι εγώ κι επειδή η Ελλάδα πάσχει και από τα δύο, έχω βρεθεί αρκετές φορές στο περιθώριο, αλλά σε αυτό το έργο ούτε θεατής, ούτε και μέρος αυτού θιάσου μπορώ να είμαι.
Η μουσική για μένα είχε ένα ιδιαίτερο ρόλο στη ζωή μου, ίσως μάλιστα να έχω δαπανήσει μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ώρες ακρόασης, καθημερινά βρίσκομαι πολλές ώρες με ένα ακουστικό στο αφτί κι αυτό δυστυχώς το γεγονός τελικά με εμπόδισε στο να μάθω μουσική, παρότι έχω πολύ καλό αφτί. Η μουσική για μένα είναι όμως κάτι αυθύπαρκτο και δεν την συνδέω με συγκεκριμένα περιστατικά ή στιγμές. Απλά είναι συντροφιά και προέκτασή μου.
Η τρυφερή καθοδήγηση από τους γονείς που λες κι εσύ, ήταν μάλλον μια ευτυχής συγκυρία κι όχι τόσο καθοδήγηση, αλλά ακόμα κι έτσι, ήταν ένα από τα ωραία πράγματα που θυμάμαι από αυτούς. Δισκοθήκη έκανα, αλλά για κάποιους λόγους χάθηκε, πολλά τραγούδια και μουσικές τα έχω σε ψηφιακή μορφή και αυτό είναι ένα ευτύχημα της τεχνολογίας.

Όσο για την ελληνικότητα, εν πολλοίς συμφωνώ μαζί σου. Η Scarlett το αισθάνεται διαφορετικά, μιλάει προφανώς για εκείνα τα χαρακτηριστικά του τόπου μας, για την ιδιαίτερη ομορφιά που υπήρχε ή και που ακόμα υπάρχει στις γωνιές αυτού του τόπου και στις ψυχές κάποιων ανθρώπων, μιλάει προφανώς για έννοιες όπως το μεράκι, το φιλότιμο, δεν ξέρω πως θα μπορούσαν αυτές οι λέξεις να μεταφραστούν σε άλλες γλώσσες. Για μένα όμως ελληνικότητα είναι όλα, κι εκείνα φωτίζονται από την ιδιαίτερη ομορφιά αυτής της χώρας, αλλά κι εκείνα που σκεπάζονται από τη σκόνη και κρύβονται στα σκοτάδια.

Τζων Μπόης είπε...

Scarlett, γράφαμε μαζί.
Και μαζί σου θα συμφωνήσω. Δεν ξέρω εάν υπάρχει προτογαλλικότητα ή ιρλανδικότητα, αλλά γνωρίζοντας διάφορους λαούς, αλλιώς θα συμπεριφερθεί ο π.χ. ο Πορτογάλλος κι αλλιώς ένας Έλληνας, στην ίδια ακριβώς κατάσταση κι αυτό δεν έχει να κάνει με τα χαρακτηριστικά που έχει κάποιος ως άνθρωπος, αλλά έχει σχέση και με την κουλτούρα που κουβαλάει, την όποια κουλτούρα.

Jolly Roger είπε...

[...] μιλάει προφανώς για εκείνα τα χαρακτηριστικά του τόπου μας, για την ιδιαίτερη ομορφιά που υπήρχε ή και που ακόμα υπάρχει στις γωνιές αυτού του τόπου και στις ψυχές κάποιων ανθρώπων, μιλάει προφανώς για έννοιες όπως το μεράκι, το φιλότιμο, δεν ξέρω πως θα μπορούσαν αυτές οι λέξεις να μεταφραστούν σε άλλες γλώσσες

Φιλε μου, πεφτεις σε μια - διαδεδομενη - παγιδα.
Το μερακι μονο ελληνικη λεξη δεν ειναι. Και οχι μονο ειναι τουρκικη, αλλά ξερω και μεταφρασεις αυτης της λεξης σε αλλες γλωσσες.

Οσο για το φιλοτιμο, ναι ειναι αρχαια ελληνικη λεξη. Αλλά και αυτη εχει μεταφρασεις σε άλλες γλωσσες.

Η μονες λέξεις που ξερω να ειναι αυθεντικα ελληνικες και ΧΩΡΙΣ μεταφραση σε άλλες γλωσσες ειναι οι λεξεις "λαμογιο", "λουφα" και "αρπαχτη".
Για προφανεις λογους, κανενας δεν γραφει για την ελληνικοτητα αυτων των λεξεων.

Οσο για το φιλοτιμο, το ερωτημα δεν ειναι ποιά λεξη χρησιμοποιείς για την έννοια, αλλά τι *κάνεις* για να τεκμηριώσεις την έννοια.

Στην Γερμανια παραιτηθηκε προσφατα υπουργος, επειδη στην διδακτορικη του εργασια χρησιμοποιησε εδαφια από άλλους (ως ωφειλε) αλλά δεν εβαλε παραπομπες (ως μη ωφειλε).
Οι δικοι μας, μας εχουν ξεσκισει την χωρα, μας εχουν γ..σει τις ζωες και μας κοροιδευουν καθημερινα στα μουτρα.

Πες μου τωρα εσυ αν το φιλοτιμο ειναι ελληνικη ή γερμανικη λεξη.

Για την ελληνικοτητητα παλι: αν σαν "ελληνικοτητα" οριζουμε τις ιδιαιτεροτητες μας (συνηθειες, εθιμα, μουσικες, σωστα και στραβα που εχουμε) τοτε ναι, ελληνικοτητα υπαρχει. Οπως και η -οτητα του καθε λαου.

Αλλά το ιδιο πραγμα λεγεται και κουλτουρα, οποτε γιατι χρειαζομαστε ξεχωριστη λεξη;

thinks είπε...

Εγώ πάντως πρώτα έμαθα να λέω "loafing" στα Αγγλικά, που σημαίνει ακριβώς το ίδιο όπως "λούφα", και έρχεται από το "loaf" (καρβέλι ψωμί). Δηλαδή οι άγγλοι λένε κάτι που εμάς θα μας ακουγόταν "την ψωμιάζεις" αλλά σημαίνει "λουφάρεις", και το έχουμε πάρει φωνητικά από τους Άγγλους".

Το Λαμογιο μας έρχεται από τα Ιταλικά, όπου όταν ένας χαρτοπαίκτης κερδίζει λέει ότι πρέπει να πάει σπίτι του στην γυναίκα του και σηκώνεται από το τραπέζι παίρνοντάς τα και κοροϊδεύοντας τους άλλους. La moglie! (Η γυναίκα μου!)

Η συναισθηματική έννοια που δίνουμε σήμερα στην λέξη "φιλότιμο" υπάρχει σε όλες τις γλώσσες και στην κάθε μία με διαφορετικές αποχρώσεις και σε περιπτώσεις με περισσότερες λέξεις ή εκφράσεις να παρέχουν δυνατότητα περισσότερων επιλογών διύλισης ή συγκεκριμενοποίησης των συναισθημάτων που φέρνει η λέξη στο νου. Το ενδιέφερον είναι ότι στην χρήση της λέξης, στην καθομιλουμένη εμείς έχουμε περισσότερο χρήση αρνητική παρά θετική ("δεν έχεις φιλότιμο", "αφιλότιμος", "από τότε που βγήκε το συγγνώμη χάθηκε το φιλότιμο"). Ο Τζο Μακάρθυ "έπεσε" όταν επί τέλους, μετά από χρόνια Μακαρθισμού, ένας δικηγόρος του είπε σε δικαστήριο: "At long last, have you no decency, sir?"

Φυσικά ο κάθε λαός σε κάθε χρονική στιγμή, στην καθομιλουμένη του, χτίζει με την ψυχοσύνθεσή του κάποιες συναισθηματικές ιδιαιτερότητες κατάδικές του στις λέξεις και τα νοήματά τους, γι αυτό ποτέ δεν με ενδιαφέρει να συζητώ χρησιμοποιώντας λεξικά -τα οποία ποτέ δεν αποδίδουν τα πραγματικά συναισθήματα (και ώσπου να τυπωθεί το επόμενο λεξικό, μια λέξη μπορεί να έχει αλλάξει συναισθήματα...)

Και νομίζω, για συναισθήματα μιλάτε όλοι, αυτά που αισθανόμαστε όταν σκεφτόμαστε κάτι, όπως την σιγουριά του παρελθόντος, ή τις στροφές του δρόμου... ή την περηφάνια ή την ντροπή... και υπ' αυτή την έννοια συμφωνώ με όλους -και με τον πειρατή :-)

Τζων Μπόης είπε...

Πειρατή και Δημήτρη θα απαντήσω και στους δύο σας με ένα σχόλιο.
Έίναι αλήθεια ότι μερικά σχόλια μου δημιουργούν μια μικρή αμηχανία και δεν ξέρω πως να τα χειριστώ.
Βγαίνει ένας θυμός κι ένα παράπονο μεριλες φορές, το οποίο λίγο ή πολύ το έχουμε όλοι μέσα μας. Έχω την αίσθηση όμως ότι αυτό το παράπονο, σε μερικούς ανθρώπους βγαίνει με έντονα αρνητική φόρτιση, η οποία ως ένα βαθμό απομακρύνει τον φέροντα το παράπονο από μια ενδεχομένως ψυχραιμότερη και ρεαλιστικότερη ερμηνεία μιας κατάστασης. Μερικές φορές αδικεί και τον εκφταστή αυτού του παραπόνου. Σε πολλούς μάλιστα βγαίνει και με μια έντονη απογοήτευση και πεσσιμισμό.
Δεν είναι προσωπικό το σχόλιό μου αυτό κι ας μην παρεξηγηθώ, άλλωστε σε ανάλογες φάσεις βρίσκομαι κι εγώ ώρες ώρες και θυμό έχω και παράπονο και απογοήτευση.
Όταν έγραφα αυτό για το φιλότιμο και το μεράκι, φυσικά και αναφέρομουν στις έννοιες κι όχι τόσο στην ετυμολογία των λέξεων.
Ξέρουμε όλοι ότι υπάρχουν τα λεγόμενα δάνεια στη γλώσσα αλλά και τα αντιδάνεια, υπάρχουν λέξεις στην ελληνική γλώσσα που νομίζουμε ότι προέρχονται από άλλες γλώσσες, στην ουσία όμως είναι δάνεια των γλωσσών αυτών από την ελληνική, τα οποία γυρνάνε πίσω στη δική μας γλώσσα (ένα παράδειγμα, η λέξη «καπετάνιος», πολλοί νομίζουν ότι είναι λατινική, είναι όπως ελληνικότατη, για τις ρίζες της υπάρχουν αναφορές στο διαδίκτυο).
Μη μείνουμε στο dna της γλώσσας, ούτε σε νεολογισμούς (βλ. αρπαχτή), αλλά στις έννοιες.
Νομίζω ότι τα τσουβαλιάζουμε όλα και έτσι στη φωτιά μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά.
Αν πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει φιλότιμο ακόμα στην Ελλάδα, δεν υπάρχει και λόγος να το συνεχίσουμε, όμως εγώ πιστεύω ότι υπάρχει και πολύ μάλιστα (Δημήτρη, το decency δεν αποδίδει ακριβώς την έννοια της λέξης φιλότιμο).
Μην μπερδεύουμε την έννοια αυτή με την ευθιξία, που είναι παρεμφερής.
Δεν είναι μόνο οι Γερμανοί εύθικτοι, είναι κι άλλοι λαοί, είναι ακόμα και οι Έλληνες, αν θέλουμε να δούμε τους Έλληνες ως ασυνείδητα γουρούνια, δικαίωμά μας, υπάρχουν και τέτοιοι, υπάρχουν όμως και κάποιοι που δεν είναι, μη με βάζετε όμως στη διαδικασία των ποσοστών για το ποιος είναι περισσότερο γουρούνι από τον άλλο, ή πόσα γουρούνια είναι εδώ και πόσα π.χ. στη Γερμανία, γιατί δεν θα το κάνω.
Πειρατή, μια που αναφέρεις τη Γερμανία όμως. Προχτές κιόλας μου έλεγε ένας φίλος μου που ζει στη Γερμανία για περιστατικό γιατρού που πήρε φακελάκι, μάλιστα μου είπε ότι δεν ήταν η πρώτη φορά και δεν είναι ο μόνος. Θα μου πεις απομονώνεις ένα περιστατικό όταν στην Ελλάδα γίνεται χαμός και το φακελάκι έχει γίνει καθεστώς. Ναι, το κάνω, γιατί το φακελάκι είναι αισχρό και δεν μπορώ να δεχτώ άλλο να μου προτάσσουν το δάχτυλο στη μούρη και να μου λένε για τον τάδε ή το δείνα λαό. Έχω άποψη και για τον τάδε και για τον δείνα λαό κι έως τώρα στη ζωή μου δουλεύω κατά βάση με ξένους και ξέρω τα χούγια του καθενός. Στην Γερμανία, που πολλές φορές προβάλλεται ως παράδειγμα, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις εταιρειών που ασχολήθηκαν με το θεάρεστο έργο της δωροδοκίας. Τα ξέρουμε αυτά, μη τα λέω εγώ.
Το πρόβλημά μας λοιπόν είναι το ανεπίσημο φακελάκι ή το ο μεγάλος φάκελος;
Το πρόβημά μας είναι αυτά που φαίνονται ή αυτά που κρύβονται;
Την Ελλάδα ο καθένας τη βλέπει μέσα από το προσωπικό του πρίσμα, κυρίως μέσα από τα βιώματά του.
Αν τη θες σάπια, σάπια θα είναι, αν τη θες όμορφη, όμορφη θα είναι.
Στην Ελλάδα όμως δεν είμαστε όλοι ψυχανώμαλοι, λαμόγια (λέξη ισπανικής προέλευσης), δεν είμαστε όλοι αναίσθητοι, άρπαγες, τεμπέληδες, αποβράσματα, είναι πολλοί; δεν τους εχω μετρήσει, σίγουρα πάντως ο ελληνικός λαός αξίζει κάτι καλύτερο από τη χλεύη.
Όσο για τη χρήση της λέξεων «ελληνικότητα» ή «κουλτούρα», που είναι το πρόβλημα; ας το πούμε και Ιτιά λουλουδιασμένη, το ζήτημα είναι στην ουσία κι όχι στον όρο.
Και όπως είπα και παραπάνω, δεν υπάρχει η παραμικρή προσωπική αιχμή στα όσα γράφω, όλοι μας προσπαθούμε να καταλάβουμε τι συμβαίνει κι ο καθένας δίνει τη δική του ερμηνεία.

thinks είπε...

Αγαπητέ μου Τζων Μπόη, προβληματίζομαι γιατί δεν είχα, και ξαναδιαβάζοντας το σχόλιό μου δεν βλέπω ακόμα, την παραμικρή αιχμή απαισιοδοξίας, θυμού ή κριτικής ιδιαίτερα για την Ελλάδα ή κανέναν λαό ή άνθρωπο σ' αυτά που έγραψα. Έλεγα μάλιστα ότι πράγματι από όπου και να προέρχονται οι λέξεις αποκτούν καιρικούς και τοπικούς συναισθηματικούς τόνους από τους εκάστοτε ομιλούντες τις (αυτό πάει βέβαια και για τα τραγούδια και την τέχνη). Και γι αυτό έγραφα ότι για μένα τα λεξικά και τα οικογενειακά δέντρα των λέξεων δεν σημαίνουν πολλά, όσα σημαίνει να την καταλαβαίνουμε την λέξη για το τι σημαίνει συναισθηματικά για την στιγμή και τον λαό που την μιλάει. Οι Έλληνες και οι Αμερικανοί, και οι Άγγλοι, σαν άνθρωποι δεν έχουν τα ίδια βιώματα, άρα και οι συναισθηματικές έννοιες που έχουν μέσα τους, και φορτίζουν με αυτές τις λέξεις τους, διαφέρουν τόσο, που αν και είναι δυνατή η μετάφραση, σπανιότατα είναι ακριβής η απόδοση. Γι αυτό και δεν έχουν οι Άγγλοι τον συναισθηματισμό που δίνουν οι Έλληνες στην λέξη "φιλότιμο", περισσότερο από όσο έχουν οι Έλληνες τον συναισθηματισμό που δίνουν οι αγγλόφωνοι στην λέξη decency, ή pride, κλπ. Αν έκανα οποιοδήποτε σχόλιο πέραν εκείνων που έλεγα για να συμφωνήσω ουσιαστικά και με τους δύο, ίσως να έλεγα ότι για μένα δεν έχει αξία να μετράμε από που ξεκίνησε μια λέξη, όσο τι σημαίνει σήμερα για τον κάθε λαό που την χρησιμοποιεί...

Φυσικά και υπάρχει Ελληνικότητα, και Αμερικανότητα και Γερμανικότητα και όλες οι ότητες, αλλά απλά δεν τις αξιολογώ... Τέτοιου είδους αξιολόγηση θα ήταν για μένα άτοπη αλλά και εντελώς διαφορετική από το να εξετάσει κανείς την αποτελεσματικότητα σε ευημερία και λειτουργηκότητα μιας κοινωνίας. Για μένα τα δύο αυτά είναι τελείως ξεχωριστά, και εδώ τώρα είχα καταλάβει ότι μιλάμε περισσότερο για την γλώσσα, ψυχή και συναισθήματα...

Τζων Μπόης είπε...

Δημήτρη, προφανώς παρεξηγήθηκα και δεν το ήθελα.

Δεν αναφερόμουν σε σένα μόνο, ούτε και στο συγκεκριμένο σχόλιό σου, αλλά γενικά κι αυτή η επισήμανση περιλάμβανε και μένα τον ίδιο.

Η Ελληνική γλώσσα είναι συναισθηματική, το φιλότιμο με το decency έχουν διαφορά συναισθηματική κυρίως, το decency μιλάει για pride πιο πολύ, το φιλότιμο μιλάει μάλλον για pride και decency μαζί.
Δεν χάθηκε αυτή η λέξη και κυρίως η έννοια από τον Έλληνα, το ότι πολλοί συνάνθρωποί μας σήμερα ζουν και έχουν ψωμί στο σπίτι τους είναι αποτέλεσμα αυτού του φιλότιμου.
Βέβαια, η λέξη κάνει το ταξίδι της και κουβαλάει μαζί της φόρτιση χρόνων, άρα αυτό που μπορεί να εννοούσαμε παλιά, στην ίδια λέξη να αποδίδεται σήμερα ένα λίγο διαφορετικό νόημα κι αυτό στη καθημερινή της χρήση.

Για μένα ελληνικότητα υπάρχει και κουβαλάει και αρνητική και θετική φόρτιση, το θέμα είναι σε ένα τεχνοκρατικό κόσμο εάν αυτές οι έννοιες έχουν αξία. Για μένα έχουν.

thinks είπε...

Καμία παρεξήγηση αγαπητέ :-) Είχα εγώ μύγα και μυγιάστηκα γιατί συνήθως τα σούρνω πέραν του δέοντος για ορισμένες κοινωνίες... Βέβαια, υποκειμενικά ο καθένας μας θα προσδιορίσει συγκεκριμένα αρνητικά και θετικά για οποιαδήποτε ...ότητα. Αλλά η ότητα όπως λες πάντα υπάρχει, και κουβαλάει όλα αυτά μέσα της που μπορεί να τα αποδώσει κανείς σαν θετικά, και ο άλλος σαν αρνητικά... Το ωραίο είναι ότι ένας λαός υπάρχει και εξελίσσεται πέρα του τι λέει ο καθένας του λαού, και στο τέλος αυτά που μένουν είναι τα συναισθήματα, όποια να είναι αυτά, που ένοιωσα κι εγώ στην ανάρτησή σου :-)

Τζων Μπόης είπε...

Δημήτρη, την μύγα την έχουμε όλοι μας μάλλον :)

Όσο για τα συναισθήματα που αναφέρεις, συλλαμβάνω δυστυχώς τον εαυτό μου να υπερδοσολογεί σε συναίσθημα στις περισσότερες αναρτήσεις μου κι αυτό είναι κάτι που όσο κι αν προσπαθώ να μην γίνεται, δυστυχώς βγαίνει αυθόρμητα, καθώς μετά από 7 χρόνια blogging, όσο κι αν κάποιος θέλει να κρύψει πλευρές του εαυτού του, είναι μάλλον δύσκολο...ίσως αν σταματήσω να κάνω blogging να δώσω λύση στο πρόβλημα :))

thinks είπε...

Μη!! Αν σταματήσεις το μπλόγκινγκ θα δημιουργήσεις μεγαλύτερο πρόβλημα! Ιδίως σε μένα :-)

Τζων Μπόης είπε...

Ένα από τα πιο δυνατά μηνύματα έκφρασης ευαρέσκειας προς εμένα που έχω λάβει όσα χρόνια είμαι εδώ!
Θα μου πεις, το χρειάζεσαι;
Ναι, γιατί όχι.