Τρίτη 19 Μαρτίου 2013

IF...THEN


Πολλά έχουν λεχτεί και ιδίως έχουν γραφτεί για το εάν η οικονομική επιστήμη είναι όντως επιστήμη ή κάτι λιγότερο από αυτό.
Η προσπάθεια όμως της επιστήμης αυτής (ας την πούμε έτσι, γιατί έτσι την μάθαμε) να αποκτήσει την αίγλη αρτιότερων επιστημών, όπως των μαθηματικών ή της φυσικής, έκανε πολλούς οικονομολόγους να βυθίσουν την σκέψη τους μέσα σε ένα αυτάρεσκο συνονθύλευμα συναρτήσεων, καμπυλών και διαγραμμάτων, αφήνοντας κατά μέρος παραμέτρους, όπως η χαοτική ανθρώπινη συμπεριφορά, η οποία καθορίζεται από τις ανθρώπινες ορμές, τα πάθη, την άγνοια, τον φόβο, την συμπεριφορά της αγέλης, κατώτερα ή και ανώτερα συναισθήματα, όπως η συμπόνια, η αγάπη, η γενναιοδωρία, με άλλα λόγια από την ίδια την ψυχολογία του ατόμου και της μάζας.
To να ασχοληθείς επαγγελματικά με τα οικονομικά είναι το πιο ασφαλές πράγμα στον κόσμο, μπορείς να διατυπώνεις ότι αρλούμπα θες, να υποστηρίξεις όποια θεωρία σου κάνει κέφι και παράλληλα να μην διατρέχεις και ιδιαίτερο κίνδυνο, ο μισθός θα πέφτει κανονικά, γιατί όχι και το bonus, αν ο πάλι ο ασθενής αποδημήσει εις Κύριον, η αιτία δεν θα είναι η θεωρία, αλλά πολύ απλά η κακή εφαρμογή της...πολύ βολικό!
Εάν αυτή η θεωρία απέχει παρασάγγας από την πραγματική ζωή, από τις πραγματικές ανάγκες, από τους ανθρώπους, όχι απλά ως σάρκα αλλά και ως ψυχή, δεν θα είναι η οικονομική επιστήμη που φταίει, αλλά το γεγονός ότι οι ανθρώπινες συμπεριφορές δεν είναι πάντα ορθολογικές, μάλιστα όποιος έχει διαβάσει διάφορα οικονομικά μοντέλα (και κυρίως έχει κάνει την προσπάθεια να τα καταλάβει) θα αντιληφθεί τι ακριβώς εννοώ, ειδικά όταν περιγράφουν τις παραδοχές τις οποίες χρησιμοποιεί το μοντέλο, καθώς αυτά εμπεριέχουν περισσότερα Ifs ακόμα κι από όσα τα μυρμήγκια σε μια μυρμηγκοφωλιά.
Τελικά στα οικονομικά δεν είναι να δίνεις και μεγάλη σημασία, ειδικά όταν τα χειρίζονται, είτε τσαρλατάνοι, είτε άνθρωποι που η ζωή τους η ίδια έχει αναλωθεί μέσα σε γραφεία, παρακολουθώντας διαγράμματα, συναρτήσεις, οθόνες και αριθμούς, άνθρωποι που δεν συναντούν ανθρώπους στην πραγματική τους ζωή, αλλά δίποδες, αφυδατωμένες, ανθρώπινες μηχανές που αναπαράγουν με υπερβολική εμπιστοσύνη, αυταρέσκεια, βεβαιότητα και αλαζονεία θεωρίες περί αυτορρύθμισης, ή μοντέλα παρεμβατισμού, βυθισμένοι μέσα σε ακαδημαϊκά εγχειρίδια και διατριβές.
Πιστεύω ότι δίπλα σε κάθε οικονομολόγο θα πρέπει να βρίσκεται ένας ψυχολόγος, ένας κοινωνιολόγος, ένας νευρολόγος και απαραιτήτως ένας «φυσιολογικός» καθημερινός άνθρωπος, αν είναι και η κυρία Κατίνα που ψωνίζει στη λαϊκή αγγουράκια, θα ήταν ακόμα καλύτερα, ώστε να τον συνδράμουν κάθε φορά που θα πρέπει να εφαρμόσει ένα μοντέλο. Αυτό βέβαια εάν θέλουμε να κάνουμε σοβαρή δουλειά, γιατί εάν δεν θέλουμε (που δεν θέλουμε γιατί πολύ απλά ο οικονομολόγος είναι ο πιστός στρατιώτης του κάθε συστήματος και όχι ο γιατρός του) συνεχίζουμε όπως είμαστε, ο οικονομολόγος άλλωστε δεν θα πληρώσει τα σπασμένα, that is for sure!
Τελικά, τα οικονομικά είναι σαν το ασφαλές σεξ, σου παρέχει ασφάλεια (λεφτά), αλλά και σεξ (ικανοποίηση), αν θα ευχαριστηθεί και ο/η συντρόφος σου, αυτό δεν το εξετάζει η παρούσα επιστήμη, καθώς θεωρεί ότι if (εάν) πραγματοποιηθεί η εκσπερμάτωση, then (τότε) θα επιτευχθεί και ο οργασμός!
Αμ δε!

6 σχόλια:

Jolly Roger είπε...

Αφου παρατηρησω πρωτα οτι μπαινεις στα ... δικα μου χωραφια με το if/then θα συμφωνησω ανεπιφυλακτα με οσα ισχυριζεσαι.

Αλλά η συμφωνια των αποψεων μας δεν μας οδηγει δυστυχως πουθενα.

Πρωτη ενσταση: ουτε η ιατρικη ειναι επιστημη (θα μπορουσα να γραψω βιβλιο πανω σ' αυτο). Παρ' ολα αυτα, στους γιατρους καταφευγουμε, προκειμενου να θεραπευσουμε απο γριππη μεχρι εγκεφαλικο.
Τους γιατρους λοιπον τους εμπιστευομαστε αν και δεν ειναι επιστημονες. Γιατι οχι και τους οικονομολογους;

Μπαιδεγουεη, οσα προσαπτεις στους οικονομολογους (βγαζουν αναλυσεις χωρις να ρισκαρουν τιποτα, πληρωνονται ανεξαρτητα απο το αποτελεσμα) ισχυουν τα ιδια ακριβως και για τους γιατρους.
Και ο γιατρος θα πληρωθει, ανεξαρτητα απο το αν ζησει η αν πεθανει ο ασθενης.

Δευτερη ενσταση: ναι μεν οι οικονομολογοι δεν ειναι επιστημονες, αλλά αυτο το απλο γεγονος το θυμομαστε μονο οταν μας συμφερει και το ξεχναμε σε ολες τις αλλες περιπτωσεις.

Οταν π.χ. ο Κρουγκμαν γραφει αρθρα υποστηριζοντας οτι η πολιτική της Μερκελ ειναι λαθος, τοτε ο Κρουγκμαν (και οι ομοιοι του) μετατρεπεται σε θεο.
Τα γραφτα του αναρτωνται μυριακις στο διαδικτυο, οι διθυραμβοι δινουν και παιρνουν, ολα ανεξαιρετως τα σχολια κατα της Μερκελ ειναι "αποστωμοτικα".

Κανενας δεν θυμαται σ' αυτες τις στιγμες του θριαμβου, οτι ο καθε Κρουγκμαν ειναι ενας σκιτζης, ενας εμπειρικός αναλυτης που δεν ρισκαρει τιποτα, ενας θεωρητικος που απλα ερμηνευει καμπυλες στον υπολογιστη του, τις οποιες προηγουμενως εχει φτιαξει ο ιδιος.
Δηλαδη ενας οικονομολογος ;-)

Με άλλα λογια, οι οικονομολογοι ειναι σοβαροι επιστημονες μονο οταν λενε αυτα που θελουμε να ακουσουμε. Σε ολες τις άλλες περιπτωσεις θυμομαστε ξαφνικα οτι δεν ειναι επιστημονες.

Δεν εχω προβλημα με αυτην την σταση ζωής. Αναρωτιεμαι ομως για το μυαλο του ανθρωπινου ειδους.

Τζων Μπόης είπε...

Κάπταιν, η κουβέντα για τι είναι η επιστήμη και τι όχι, είναι μεγάλη και με λογικά επιχειρήματα ή και με λογικά χάσματα ο καθένας μπορεί να υποστηρίζει τη δική του θέση. Η κουβέντα ανάγεται σε φιλοσοφικό επίπεδο.
Εάν επιστήμη είναι μια παρατήρηση κάποιων φαινομένων, λογικών, εμπειρικών, υπερφυσικών, ότι θες και η προσπάθεια κατανόησης των φαινομένων αυτών οδηγεί σε κάποιες ενέργειες, οι οποίες μάλιστα λειτουργούν προς όφελος της ανθρωπότητας τότε δεν έχω αντίρρηση να ονομάσω επιστήμη ακόμα και την αστρολογία. Η επιστήμη πάντως δεν καθορίζεται από το τίμημα που λαμβάνει ο επιστήμονας για τις υπηρεσίες του, δεν έχει εγχρήματη διάσταση.
Θεωρείς ότι η ιατρική είναι μάλλον πρακτική, παρά επιστήμη, θα διαφωνήσω.
Η οικονομική διάσταση της επιστήμης με αφορά στο βαθμό που ο επιστήμονας θα αμειφθεί βάσει των επιτυχιών του κατά την εφαρμογή της επιστήμης του.
Οι οικονομολόγοι, ακόμα και οι μέτριοι χρηματιστές της Wall Street αμείβονται περισσότερο από τους γιατρούς που θα σώσουν μια ζωή, αν δεν την σώσουν και πάλι θα πληρωθούν, αλλά αργά ή γρήγορα το ίδιο το σύστημα θα τους ξεβράσει εάν συνεχίσουν να είναι κακοί γιατροί. Έχεις πολλές φορές ακούσει για κακούς οικονομολόγους; κακούς γιατρούς ναι, κακούς οικονομολόγους όχι, η επιστήμη αυτή είναι πέρα και πάνω από κάθε κριτική, είναι πολύ απλά «ναι μεν, αλλά», στην ιατρική εάν κάνεις μια αποτυχημένη επέμβαση στο μάτι, ο ασθενής θα μείνει αόμματος, αν όμως ως οικονομολόγος «σκοτώσεις» μια χώρα, τώρα μπορεί να πάρεις και bonus αν έχεις επενδύσει και ποντάρει ακριβώς στην χρεοκοπία της, σε ποια άλλη επιστήμη πληρώνεσαι για να καταστρέφεις προσπαθώντας να σώσεις και καλά; Ποιος από τους δύο, γιατρός και οικονομολόγος χάνει πιο εύκολα τη φήμη του και ποιανού το προϊόν της δουλειάς θα φανεί πιο έμπρακτα;
Το πόσο σοβαρός είναι ένας επιστήμονας εξαρτάται από τη διασύνδεση την οποία πραγματοποιεί μεταξύ της παρατήρησης και της εφαρμογής κι όχι από τις θεωρίες που διατυπώνει ανάλογα με την περίσταση.
Το γεγονός ότι ο οικονομολόγος είναι ένας ελλειμματικός επιστήμονας, δεν αποδεικνύεται μόνο στις κακές εποχές. Κατά τη γνώμη μου, ο οικονομολόγος για να είναι επιστήμονας θα πρέπει να είναι και κοινωνιολόγος και κυρίως να έχει επαφή με το περιβάλλον του. Άλλωστε στις καλές εποχές, ο οικονομολόγος είναι ένας ανύπαρκτος επιστήμονας που ουδείς ασχολείται μαζί του, ούτε για καλό ούτε για
κακό.
Όσο για το μυαλό του ανθρώπινου είδους, την απάντηση την ξέρεις ήδη, άλλωστε κάποιοι υποτίθεται σοβαρότεροι επιστήμονες λένε ότι ο εγκέφαλος του ανθρώπου συρρικνώνεται σταδιακά λόγω της χρήσης διαφόρων υπολογιστικών μηχανών, τι περιμένεις;

Jolly Roger είπε...

Εκεινοι που ερευνουν το higgs boson στο cern αναγνωριζονται περαν πασης αμφιβολιας σαν επιστημονες αγαπητε. Τωρα το υψος της αμοιβης τους σε σχεση με το "οφελος για την ανθρωποτητα" που βαζεις σαν κριτηριο ειναι οντως μια πολυ φιλοσοφικη κουβεντα.

Η συγκριση των οικονομολογων με τους γιατρους ειναι σε μερικα σημεια δικαιολογημενη και σε μερικα άλλα αδικαιολογητη. Π.χ. τα δυο επαγγελματα μοιαζουν στο οτι πληρωνονται ασχετως αποτελεσματος.

Απο την άλλη μερια, ο γιατρος που χειρουργει ενα μάτι εχει στην διαθεση του απολυτα ελεγχομενες συνθηκες εργαστηριου / χειρουργειου. Με ενα εντελως παθητικο υποκειμενο - ασθενη.
Αντιθετα ο οικονομολογος αναγκαζεται να "δρασει" μεσα στις θολες συνθηκες της οικονομικης πιατσας. Τα υποκειμενα του ειναι χαωδη και απροβλεπτα.

Σε αντιθεση με τον γιατρο, ενας οικονομολογος ποτέ δεν μπορει να σκοτωσει τον ασθενη. Ο οικονομολογος απλα κανει αναλυσεις και προτεινει μερικα πραγματα. Απο τις αναλυσεις / προτασεις μεχρι την καταρρευση μιας χωρας ειναι μακρυς ο δρομος. Στην εξισωση μπαινουν εκτος απο τους (χιλιαδες απροβλεπτους) οικονομικους παραγοντες και γεωπολιτικοι παραγοντες, κοινωνικοι (οπως σωστα επισημαινεις), τεχνολογικοι, ακομα και τυχαιοι.

Δεν μπορεις ομως να απαιτησεις απο τον ερμο τον οικονομολογο να προβλεψει τις τεχνολογικες εξελιξεις, τα γεωστρατηγικα παιχνιδια και τους κοινωνικους παραγοντες πριν τον αναγνωρισεις σαν επιστημονα.

Π.χ. ουτε το πιο διεστραμμενο μυαλο (οικονομολογου) δεν θα μπορουσε να φανταστει αυτο που γινεται σημερα στην Ελλαδα με τα τζάκια, τα μαγγαλια και τις ηλεκτρικες θερμανσεις. Οι ανθρωποι καινε οτι βρουν σε βαρος της υγειας τους, προτιμανε να δωσουν 500 ευρω/μηνα στην δεη - εναντια στο ιδιο οικονομικο τους συμφερον. Ολα αυτα μονο και μονο για να μην αγορασουν πετρελαιο.
Αν η κοινωνια ειναι τοσο ψυχωτικη και διεστραμμενη, ο οικονομολογος φταιει μετά που δεν ειναι επιστημονας;

Υ.Γ. Δεν με ενδιαφερει να υποστηριξω τους οικονομολογους - μηχανικος ειμαι ;-)
Αλλά δεν μου ταιριαζει η κατασκευη αποδιοπομπαιων τραγων.
Η μοναδικη λυση (κατα την ταπεινη μου γνωμη) θα ηταν ενας πλατυς κοινωνικος διαλογος. Να κουβεντιασουμε τι θελουμε σαν κοινωνια. Αφου καταληξουμε στο τι θελουμε, να δουμε πως θα το εφαρμοσουμε απο κοινου.
Και κυριως να απαρνηθουμε τις αυταπατες και τους εθνικους μυθους μας.

Τζων Μπόης είπε...

Δεν στρέφομαι συλλήβδην εναντίον των οικονομολόγων (πως θα μπορούσα άλλωστε) ούτε και ψάχνω αποδιοπομπαίους τράγους

Το μυαλό πολλών οικονομολόγων είναι όμως όντως διεστραμμένο και απολύτως κατεστραμμένο, καμένο! Ένας σωστός επιστήμονας οικονομολόγος θα πρέπει στα μοντέλα του να εξετάσει όχι μόνο όσα έχουν συμβεί και με βάση αυτά να διαμορφώσει θεωρίες, αλλά και αυτά που πιστεύει ότι θα συμβούν, δεν είναι μελλοντολόγος, δεν είναι χαρτορίχτρα, αλλά βασικό εργαλείο δουλειάς τους είναι οι παραδοχές, αυτό άλλωστε μετατρέπει την παρατήρηση σε επιστήμη και μέσα σε αυτές τις παραδοχές είναι και τα γεωστρατηγικά παιχνίδια και η ψυχολογία του ατόμου και η μέλετη της κοινωνίας και η ιστορία.
Αν θες να λέγεσαι σωστός οικονομολόγος επιστήμονας θα πρέπει να είσαι πολύ καταρτισμένος, είναι πολύ σοβαρή αυτή η επιστήμη, άλλο αν έχει περάσει η εντύπωση ότι πρόκειται για αχταρμά!

Με το πετρέλαιο τα έχουμε ξαναπεί, έχω κουραστεί με το θέμα, τα 500 ευρώ πρέπει να υπάρχουν για να δοθούν και οι νεο-ελληνες δεν μένουν σε μονοκατοικίες για να κάνουν τα δικά τους μόνο κουμάντα, αλλά σε πολυκατοικίες που τα πράγματα μπερδεύονται.
Ο οικονομολόγος που δεν περίμενε τι θα συνέβαινε στην Ελλάδα, δεν είναι οικονομολόγος, αλλά χορεύτρια στο Καν Καν! Ο σωστός οικονομολόγος το περίμενε, τι έκανε; τίποτα, διατύπωνε θεωρίες.

Βέβαια θα μου πεις, οι οικονομολόγοι παίρνουν τις αποφάσεις και κυβερνούν τον κόσμο; ε όχι δα, απλά αποτελούν τους πειθήνιους στρατιώτες του συστήματος.

Όσο για το εάν μπορεί να σκοτώσει ένας οικονομολόγος κάποιον ασθενή, θα έλεγα πως το βρίσκω δύσκολο, καθώς κάποιοι οικονομολόγοι μπορούν στην κυριολεξία να αποδεκατίσουν ολόκληρους πληθυσμούς, αργά και βασανιστικά!

Όσο για τον γιατρό που λειτουργεί κάτω απο ελεγχόμενες συνθήκες, ε όχι δα, οι επιπλοκές είναι συχνές και απρόβλεπτες, σκέψου και τους γιατρούς που χειρουργούν στην Αφρική κάτω από απαράδεκτες συνθήκες, βάλε εκεί ένα οικονομολόγο και το πρώτο πράγμα που θα κοιτάξει είναι πως να βελτιστοποιήσει την ωφέλεια ανά μονάδα προϊόντος!

thinks είπε...

Υποθέτω ότι η επιστήμη (science = γνώση [scientia]) χτίζει συστημικά γνώση αναλύοντας γεγονότα και θέτοντας υποθέσεις για το μέλλον με αυτοσκοπό να καλυτερεύσει την ζωή του ανθρώπου και την θέση του στο σύμπαν. Τι από αυτά κάνουν τα οικονομικά; Εμένα μου φαίνεται ότι η Οικονομολογία και οι οικονομολόγοι είναι για τους καπιταλιστές ότι ήταν ο Σιν Φέιν για τον IRA: Δημόσιες σχέσεις :-)

Τζων Μπόης είπε...

Δημήτρη καλημέρα,

Θα συμφωνήσω με τον ορισμό που δίνεις για την επιστήμη.
Τα οικονομικά κάνουν ή θα έπρεπε να κάνουν ακριβώς αυτό, δυστυχώς οι οικονομολόγοι έχουν χάσει την επαφή τους με την πραγματικότητα, τα οικονομικά είναι ένας πολύ ωραίος συνδυασμός αριθμών, ψυχολογίας, οξυδέρκειας, και βαθιάς γνώσης της κοινωνίας και της ιστορίας της. Η βελτιστοποίηση της ωφέλειας για τον άνθρωπο που προτάσσουν τα οικονομικά θα έπρεπε να είναι ο πυρήνας κάθε επιστήμης.
Πολλοί οικονομολόγοι δεν κάνουν μόνο δημόσιες σχέσεις στους καπιταλιστές αλλά και στους κρατιστές. Είναι εντυπωσιακό όταν κάποιοι ζητούν αποδοχή των θεωριών τους πατώντας πάνω σε κάθε λογής οικονομικές θεωρίες αμφιβόλου αξίας και χρησιμότητας, τα οικονομικά λειτουργούν τότε ως δεκανίκι κι όμως θα μπορούσε να είναι η πιο συναρπαστική επιστήμη, η οποία συμπυκνώνει βαθιά γνώση για τον άνθρωπο και την κοινωνία.